صورت سود و زیان شرکت یکی از مهم ترین ابزار های تحلیل مالی است. مدیران و سرمایه گذاران برای ارزیابی عملکرد اقتصادی سازمان از آن استفاده می کنند. این گزارش مالی نشان می دهد که شرکت در یک بازه زمانی مشخص معمولا یک سال مالی چه میزان درآمد کسب کرده، چه مقدار هزینه پرداخت کرده و در نهایت چه میزان سود یا زیان خالص به دست آورده است. صورت سود و زیان شرکت میزان موفقیت فعالیت های تجاری را مشخص می کند. همچنین به سهام داران کمک می کند تا درک دقیقی از روند رشد یا افت ارزش سهام داشته باشند.
در واقع این صورت مالی پلی میان اطلاعات حسابداری و تصمیم گیری های راهبردی است. بررسی دقیق صورت سود و زیان شرکت تصویری روشن از میزان بهره وری منابع، اثربخشی سیاست های فروش و کنترل هزینه ها ارائه می دهد. به این ترتیب مبنای اصلی تصمیمات مدیریتی، سرمایه گذاری و برنامه ریزی های آینده محسوب می شود. برای اینکه درک کاملی از این موضوع داشته باشید، در این مقاله از تکسفیر با ما همراه باشید.
صورت سود و زیان شرکت
صورت سود و زیان شرکت گزارشی است که جریان درآمد ها و هزینه ها را در یک دوره مالی مشخص نشان می دهد. این صورت حساب با ثبت فروش خالص آغاز و در انتها به سود یا زیان خالص ختم می شود. در واقع سود خالص به عنوان شاخصی کلیدی برای سنجش عملکرد مالی شرکت محسوب می شود. اگر شرکت در پایان دوره مالی درآمد بیشتری نسبت به هزینه ها داشته باشد، سود خالص مثبت و در نتیجه افزایش ارزش سهام اتفاق می افتد. اما در شرایطی که هزینه ها از درآمد ها بیشتر شود، شرکت دچار زیان خالص می شود و این امر کاهش ارزش سهام را به دنبال دارد.
تهیه و تحلیل صورت سود و زیان از مراحل ضروری پس از ثبت شرکت به شمار می‌آید. زیرا این گزارش به مدیران کمک می‌کند تا عملکرد واقعی شرکت را ارزیابی کرده و بر اساس نتایج آن تصمیمات مالی و مدیریتی مؤثرتری اتخاذ کنند. در ساختار این گزارش چند بخش اساسی دیده می شود. این ساختار شامل درآمد های عملیاتی، هزینه های عملیاتی، سایر درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی، مالیات بر درآمد و در نهایت سود یا زیان خالص می شود. توجه به جزئیات هر بخش از صورت سود و زیان شرکت به مدیران کمک می کند تا بدانند کدام بخش از فعالیت های شرکت سودآور و کدام بخش نیازمند اصلاح یا حذف است.
هدف تهیه صورت سود و زیان شرکت
هدف اصلی از تنظیم و ارائه صورت سود و زیان شرکت نمایش شفاف عملکرد مالی در طول یک دوره است. این گزارش نشان می دهد که شرکت چگونه توانسته از منابع خود استفاده کند تا درآمد ایجاد نماید و هزینه ها را کنترل کند. سهام داران و سرمایه گذاران از طریق این گزارش قادرند به طور مستقیم میزان سودآوری و پایداری مالی شرکت را ارزیابی کنند.
مدیران نیز با بررسی دقیق صورت سود و زیان شرکت می توانند استراتژی های مدیریتی را اصلاح کرده و تصمیمات جدیدی درباره تولید، توسعه محصولات یا ورود به بازار های جدید اتخاذ نمایند. همچنین تحلیل این صورت مالی امکان مقایسه عملکرد شرکت با رقبا یا با سال های گذشته را فراهم می سازد. از سوی دیگر بانک ها و نهاد های مالی نیز برای ارزیابی توان بازپرداخت وام ها از این گزارش به عنوان یکی از اسناد معتبر استفاده می کنند. در حقیقت صورت سود و زیان شرکت زبان مشترک میان بخش مالی و تصمیم گیرندگان سازمانی است.
انواع صورت سود و زیان شرکت
- صورت سود و زیان جامع
- صورت سود و زیان انباشته
- صورت سود و زیان تلفیقی
صورت سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع یکی از کامل ترین اشکال گزارش های مالی است که نه تنها درآمد ها و هزینه های تحقق یافته را در بر می گیرد، بلکه شامل اقلام تحقق نیافته نیز می شود. به بیان دیگر این گزارش ترکیبی از صورت سود و زیان عادی، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد است. صورت سود و زیان جامع معمولا هر سه ماه یک بار در سامانه کدال منتشر می شود و مورد استفاده تحلیلگران بنیادی قرار می گیرد.
در این گزارش ابتدا سود یا زیان خالص دوره مالی درج می شود و سپس سایر اقلام سود و زیان جامع مانند تغییرات ارزش دارایی ها یا سرمایه گذاری های بلندمدت اعلام می گردد. صورت سود و زیان جامع تصویری کامل تر از وضعیت مالی شرکت ارائه می دهد. به همین ترتیب برای مقایسه عملکرد در دوره های متوالی یا ارزیابی تاثیر تصمیمات استراتژیک بر درآمد ها بسیار مفید است. مالیات مربوط به اقلام تحقق نیافته نیز در همین گزارش محاسبه می شود تا شفافیت مالی حفظ گردد.
صورت سود و زیان انباشته
صورت سود و زیان انباشته به بررسی تغییرات مانده سود یا زیان در طی سال های متوالی می پردازد. این نوع گزارش به نوعی نشان دهنده تاریخچه مالی شرکت است و مشخص می کند چه میزان از سود هر سال به سهام داران پرداخت شده و چه مقدار برای سرمایه گذاری مجدد در شرکت باقی مانده است.
در این نوع صورت مالی ابتدا مانده سود انباشته ابتدای دوره نوشته می شود، سپس سود یا زیان خالص سال جاری به آن اضافه می گردد. در نهایت با کسر سود نقدی پرداختی به سهام داران، مانده سود انباشته پایان دوره محاسبه می شود. این گزارش به مدیران کمک می کند تا روند انباشت سود را بررسی کنند و در تصمیم گیری های مرتبط با تقسیم سود یا افزایش سرمایه از محل سود انباشته آگاهانه تر عمل کنند. همچنین صورت سود و زیان شرکت در بخش انباشته نقش حیاتی در سنجش توان مالی شرکت برای توسعه فعالیت ها و اجرای طرح های بلندمدت دارد.
صورت سود و زیان تلفیقی
صورت سود و زیان تلفیقی در شرکت های بزرگ که دارای زیر مجموعه ها و شرکت های تابعه متعدد هستند، تهیه می شود. در این نوع گزارش عملکرد مالی شرکت مادر و تمامی زیر مجموعه های آن به صورت یکپارچه نمایش داده می شود تا تصویری جامع از وضعیت کل گروه شرکت ها ارائه گردد.
تفاوت اصلی میان صورت سود و زیان تلفیقی و صورت سود و زیان عادی در دامنه اطلاعات است.
در حالی که گزارش های مالی عادی تنها به عملکرد یک شرکت اشاره دارند، صورت سود و زیان تلفیقی مجموعه ای از اطلاعات تمامی واحد های تجاری مرتبط را در بر می گیرد. این گزارش معمولا هر شش ماه یک بار منتشر می شود و برای دسترسی به آن می توان به بخش اطلاعیه های مالی سایت کدال مراجعه کرد. تحلیلگران مالی از این نوع گزارش برای ارزیابی توان کل گروه اقتصادی در تولید سود و مدیریت هزینه ها استفاده می کنند. بنابراین صورت سود و زیان شرکت به صورت تلفیقی دیدی کلان از فعالیت های اقتصادی فراهم می آورد.
روش های تهیه صورت سود و زیان شرکت
تهیه گزارش سود و زیان شرکت معمولا به دو روش انجام می شود روش تک مرحله ای و روش دو مرحله ای. انتخاب هر روش به نوع کسب و کار، پیچیدگی فعالیت ها و نیاز مدیران بستگی دارد.
روش تک مرحله ای
در روش تک مرحله ای تمام درآمد های شرکت در یک بخش و تمام هزینه ها در بخش دیگر درج می شوند. سپس با کسر کل هزینه ها از کل درآمد ها، سود یا زیان قبل از کسر مالیات به دست می آید. این روش راحت و سریع است و بیشتر برای شرکت های کوچک یا آن هایی که ساختار درآمدی پیچیده ای ندارند مناسب است.
با این حال یکی از ایراد های این روش آن است که تفکیکی میان درآمد های عملیاتی و غیر عملیاتی صورت نمی گیرد و مشخص نمی شود چه مقدار از درآمد حاصل از فعالیت اصلی شرکت است. به همین دلیل تحلیلگران حرفه ای کمتر از این روش برای ارزیابی عمیق عملکرد مالی استفاده می کنند.
روش دو مرحله ای
روش دو مرحله ای در مقایسه با روش قبلی دقیق تر و تحلیلی تر است. در این روش ابتدا درآمد های عملیاتی و هزینه های مرتبط با عملیات اصلی شرکت فهرست می شوند و از تفاضل آن ها سود یا زیان عملیاتی حاصل می گردد. سپس درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی مانند سود سپرده های بانکی یا زیان ناشی از فروش دارایی ها به گزارش اضافه می شود.
در پایان با کسر مالیات از سود قبل از کسر مالیات، سود خالص نهایی محاسبه می شود. این روش به دلیل تفکیک دقیق منابع درآمد و هزینه برای تحلیل مالی دقیق تر و تصمیم گیری های استراتژیک بسیار کاربردی است. شرکت هایی که گزارشگری مالی پیشرفته تری دارند معمولا از روش دو مرحله ای برای تنظیم صورت سود و زیان شرکت استفاده می کنند.
نتیجه گیری
در نهایت می توان گفت که صورت سود و زیان شرکت یکی از اساسی ترین و موثر ترین ابزار های تحلیل عملکرد مالی است. این گزارش تصویری دقیق از نحوه درآمد زایی، هزینه ها و در نهایت سود یا زیان خالص شرکت ارائه می دهد. مدیران می توانند با بررسی این صورت مالی، درک بهتری از وضعیت اقتصادی شرکت داشته باشند و تصمیمات کلان را بر پایه داده های واقعی اتخاذ کنند.
سرمایه گذاران نیز با مطالعه صورت سود و زیان شرکت قادرند سودآوری و پایداری مالی شرکت را ارزیابی کرده و درباره خرید یا فروش سهام تصمیم گیری آگاهانه تری انجام دهند. استفاده از گزارش های مالی دقیق و شفاف مانند صورت سود و زیان شرکت یکی از ارکان اصلی موفقیت و رشد پایدار سازمان ها در عصر رقابت اقتصادی امروز به شمار می رود.
