تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود؟ این پرسش یکی از موضوعات مهم در دنیای سرمایه گذاری و بازار بورس است که برای سهامداران و تحلیل گران از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت سهامی نهادی است که سرمایه آن به قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می شود. به این ترتیب هر سهم نماینده کوچک ترین جزء مالکیت در شرکت محسوب می شود. از این رو هر کسی که سهمی از یک شرکت در اختیار دارد، بخشی از مالکیت آن را در دست دارد.
عملیات تجزیه سهم به معنای تقسیم سهم های موجود به سهم های کوچکتر و برابر با هدف افزایش نقدشوندگی و دسترسی ساده تر برای خرید سهم توسط سرمایه گذاران جدید انجام می شود. تجزیه سهام می تواند برای شرکت هایی که ارزش بازار سهام شان بالا رفته ابزاری کارآمد برای افزایش مشارکت عمومی و روان سازی معاملات باشد. در این مقاله از تکسفیر قصد داریم دقیق تر به این موضوع بپردازیم که تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود. همچنین جنبه های مختلف آن از جمله دلایل، تأثیرات و تصمیمات مدیریتی مرتبط را بررسی کنیم.
تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود
برای پاسخ به این سؤال که تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود، ابتدا باید با مفهوم اولیه سهم آشنا شویم. بر اساس ماده ۲۴ لایحه اصلاح قانون تجارت، سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که نشان دهنده میزان مشارکت و حق مالکیت دارنده آن در شرکت می باشد. ورقه سهم نیز سندی است که نماینده تعداد مشخصی از این سهام در اختیار دارنده آن قرار دارد. تجزیه سهم فرآیندی است که طی آن تعداد سهام افزایش می یابد ولی در عوض ارزش اسمی هر سهم کاهش می یابد. برای نمونه اگر شرکتی ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ سهم داشته باشد و تصمیم بگیرد آن را با نسبت ۳ به ۱ تجزیه کند، ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ سهم جدید ایجاد خواهد شد.
در این حالت هر سهامدار برای هر سهم قبلی، دو سهم اضافه دریافت خواهد کرد و قیمت اسمی هر سهم نیز به یک سوم مقدار اولیه کاهش می یابد. به طور کلی این فرآیند بر ارزش کل دارایی سهامداران اثری ندارد ولی نقدشوندگی و تعداد معاملات را افزایش می دهد. بر اساس ماده ۳۲ قانون مذکور، ارزش اسمی سهام پس از تجزیه باید برابر باشد. البته در اساسنامه شرکت می توان قید کرد که عملیات تجزیه سهم انجام نشود. با این حال اگر ممنوعیتی در اساسنامه وجود نداشته باشد، این امکان برای شرکت ها فراهم است که بنا بر شرایط بازار، اقدام به تجزیه سهم کنند.
دلایل تجزیه سهام
در راستای بررسی تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود، باید گفت دلایل متعددی شرکت ها را به انجام این کار سوق می دهد. یکی از مهم ترین دلایل، کاهش قیمت بازار هر سهم و افزایش قابلیت دسترسی برای سرمایه گذاران جدید است. زمانی که قیمت هر سهم در بازار به حدی بالا می رود که برای خریداران خرد جذابیت خود را از دست می دهد، شرکت با تجزیه سهام می تواند قیمت هر سهم را به سطوح پایین تری برساند و مشارکت عمومی بیشتری جذب کند.
تجزیه سهام معمولاً از سوی شرکت هایی صورت می گیرد که سابقه سوددهی مناسبی داشته اند و در بازار عملکرد خوبی از خود نشان داده اند. این شرکت ها پس از افزایش قیمت سهام خود، جهت حفظ پویایی بازار و افزایش حجم معاملات، اقدام به تجزیه سهم می کنند. کاهش قیمت بازار به معنای دسترسی گسترده تر برای سرمایه گذاران کوچک است و همین امر به رونق بیشتر بازار سهم کمک می کند.
از دیگر دلایل رایج تجزیه سهم، بهبود روانی بازار است. قیمت های بالا ممکن است این تصور را ایجاد کنند که سهم گران است، حتی اگر به درستی ارزش گذاری شده باشد. کاهش قیمت ظاهری سهم می تواند جذابیت سرمایه گذاری را برای افراد افزایش دهد، بدون آنکه تغییر واقعی در ارزش گذاری شرکت ایجاد شود.
مفهوم پاره سهم در تجزیه سهم
یکی از موضوعاتی که در جریان بررسی تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود باید به آن پرداخت، مفهوم پاره سهم است. پاره سهم زمانی به وجود می آید که سهم به واحدهای کوچکتر از سهم کامل تقسیم شود اما به صورت مستقل در بازار معامله نشود یا امکان فروش آن به راحتی میسر نباشد. برای مثال اگر فردی ۷ سهم از یک شرکت داشته باشد و شرکت تصمیم به تجزیه ۳ به ۱ بگیرد، او بعد از تجزیه باید ۲۱ سهم داشته باشد. اما اگر سهم ها به گونه ای تجزیه شوند که در نهایت کسری باقی بماند، آن مقدار به عنوان پاره سهم شناخته می شود.
این پاره سهم ها معمولاً در حساب فرد باقی می مانند و ممکن است یا با سهم های دیگر تجمیع شود و تبدیل به سهم کامل شوند یا از طریق شرکت فروخته شوند و مبلغ آن به دارنده پرداخت گردد. پاره سهم ها می توانند موجب پیچیدگی در فرآیند رأی گیری و تصمیم گیری های شرکتی نیز بشوند. چرا که معمولاً در رأی گیری ها سهم های کامل ملاک هستند. به همین دلیل برخی شرکت ها با تصویب در اساسنامه، ایجاد پاره سهم را ممنوع می کنند تا از این مشکلات اجتناب شود.
تصمیم هیئت مدیره برای تجزیه سهم
یکی دیگر از محورهای اساسی در پاسخ به پرسش تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود، نقش هیئت مدیره در اتخاذ این تصمیم است. مطابق قانون هیئت مدیره اختیار دارد تا درباره روش و نسبت تجزیه سهم تصمیم گیری کند، مشروط بر آنکه در اساسنامه شرکت منعی برای این کار وجود نداشته باشد. هیئت مدیره در تعیین نسبت تجزیه سهم می تواند تصمیم بگیرد که تجزیه با نسبت های مختلفی نظیر ۲ به ۱، ۳ به ۱، ۱۰ به ۱ یا حتی ۱۰۰ به ۱ صورت گیرد.
تاثیر تجزیه سهام بر قیمت سهام
در حالت کلی تجزیه سهام نباید تغییری در ارزش کل بازار شرکت یا دارایی سهامدار ایجاد کند. زیرا تعداد سهام افزایش می یابد ولی در مقابل قیمت هر سهم کاهش می یابد. به عبارت دیگر اگر شما پیش از تجزیه ۱۰ سهم با قیمت ۱۰۰٬۰۰۰ تومان داشته اید و سهم به نسبت ۲ به ۱ تجزیه شود، پس از آن ۲۰ سهم به قیمت ۵۰٬۰۰۰ تومان خواهید داشت و ارزش کل دارایی شما تغییر نخواهد کرد.
با این حال تجزیه سهام ممکن است تأثیر روانی در بازار ایجاد کند. برای مثال کاهش قیمت ظاهری سهم ممکن است باعث شود تا سرمایه گذاران جدید با تصور کاهش قیمت واقعی، جذب خرید شوند و این امر تقاضا را افزایش دهد و قیمت را برای مدتی بالا ببرد. بنابراین گرچه در تئوری تجزیه سهم نباید بر قیمت اثر بگذارد، اما در عمل می تواند باعث تغییرات کوتاه مدت در قیمت شود.
نتیجه گیری
در این مقاله تلاش کردیم به این پرسش پاسخ دهیم که تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود. تجزیه سهم یکی از ابزارهای کارآمد شرکت ها برای مدیریت بهتر بازار سهام و جذب سرمایه گذاران جدید است. با افزایش تعداد سهم و کاهش قیمت اسمی، سهام شرکت برای طیف وسیعی از خریداران دست یافتنی تر می شود و این موضوع می تواند به رونق بیشتر معاملات و بهبود نقدشوندگی کمک کند. همچنین تجزیه سهام با وجود اینکه تغییری در ارزش کل دارایی سهامداران یا ساختار مالی شرکت ایجاد نمی کند، اما ممکن است اثر روانی مثبتی در بازار داشته باشد.
در عین حال تصمیم به تجزیه سهام باید با بررسی دقیق بازار، مشاوره حقوقی و حسابداری و با تصمیم هیئت مدیره اتخاذ شود. در پایان باید تاکید کرد که شناخت درست از اینکه تجزیه سهم چیست و چه مواقعی انجام میشود، به سهامداران کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری در خصوص خرید، فروش یا نگهداری سهام اتخاذ نمایند و از تغییرات بازار بهره مند شوند.
