سهام در ثبت شرکت یکی از موضوعات کلیدی و بنیادینی است که هر فرد پیش از اقدام به تأسیس یک کسب و کار باید آن را درک کند. هنگامی که گروهی از افراد برای تشکیل یک شرکت گرد هم می آیند، لازم است میزان مشارکت، حقوق و تعهدات هر کدام به شکلی روشن تعیین گردد. این موضوع دقیقاً از طریق مفهوم سهام در تاسیس شرکت مشخص می شود. سهام نه تنها نشان دهنده سرمایه گذاری اولیه است، بلکه بر میزان سود و زیان، حق رأی در جلسات، مسئولیت های حقوقی و حتی نقش مدیریتی شرکا نیز تأثیر مستقیم دارد.
بنابراین اگرچه در نگاه اول سهام تنها یک تقسیم عددی از سرمایه شرکت به نظر می رسد، در عمل ابزاری قدرتمند برای ایجاد تعادل میان شرکا و جلوگیری از اختلافات آینده خواهد بود. در این مقاله از تکسفیر با جزئیات کامل به بررسی سهام در ثبت شرکت، انواع آن، قوانین مرتبط، نحوه تقسیم سهام و همچنین راهکارهای حقوقی برای مدیریت صحیح سهام می پردازیم.
سهام در ثبت شرکت
به طور ساده سهام در تاسیس شرکت نشان دهنده میزان مالکیت هر شریک در شرکت است. وقتی شرکت تأسیس می شود، سرمایه اولیه آن به واحدهایی تقسیم می شود که هر واحد نماینده سهم مشخصی از کل دارایی و ارزش شرکت است. این سهام در ثبت شرکت می تواند به شکل نقدی یا غیرنقدی (مانند اموال منقول و غیرمنقول) ارائه شود. همچنین میزان آن برای هر شریک بر اساس آورده اش تعیین می گردد.
اهمیت سهام در ثبت شرکت به این دلیل است که تمامی تصمیمات مالی و مدیریتی بعدی به نسبت همین سهام مشخص خواهد شد. به طور مثال اگر فردی ۶۰ درصد از سهام را در اختیار داشته باشد، به همان میزان نیز در مجامع عمومی حق رأی دارد و از سود شرکت بهره مند می شود. علاوه بر این سهام در تاسیس شرکت تعیین کننده حدود مسئولیت افراد نیز هست.
در برخی شرکت ها مسئولیت شرکا محدود به میزان آورده آن هاست. در برخی دیگر ممکن است شرکا در قبال بدهی ها و تعهدات شرکت نیز متعهد باشند. بنابراین بدون تعریف شفاف سهام، هیچ چارچوبی برای توزیع عادلانه سود و زیان یا مدیریت قانونی شرکت وجود نخواهد داشت. در واقع سهام به نوعی ستون اصلی ساختار حقوقی شرکت محسوب می شود و از همان ابتدای ثبت باید به دقت مشخص و مستند گردد.
انواع سهام در ثبت شرکت
سهام در تاسیس شرکت به انواع مختلفی تقسیم می شود که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند. به این ترتیب با توجه به نوع شرکت و اهداف مؤسسین می توانند مورد استفاده قرار گیرند. یکی از رایج ترین انواع سهام، سهام عادی است که بیانگر مالکیت پایه ای افراد در شرکت است و صاحبان آن از حقوقی مانند دریافت سود، مشارکت در تصمیم گیری ها و رأی دادن در مجامع برخوردارند.
نوع دیگر سهام ممتاز است که معمولاً امتیازات ویژه ای به صاحبان آن می دهد. برای مثال ممکن است اولویت در دریافت سود یا حق تقدم در بازپرداخت سرمایه در صورت انحلال شرکت داشته باشند. علاوه بر این برخی شرکت ها ممکن است سهام به شکل با نام یا بی نام صادر کنند. سهام با نام به نام فرد مشخصی صادر می شود و انتقال آن تنها با ثبت در دفاتر رسمی شرکت امکان پذیر است.
اما سهام بی نام مانند یک سند در وجه حامل عمل می کند و انتقال آن صرفاً با تحویل فیزیکی سهام انجام می شود. در نتیجه امنیت و شفافیت سهام با نام بیشتر است ولی سهام بی نام قابلیت نقل و انتقال سریع تری دارد. تفاوت این سهام در ثبت شرکت باعث می شود که مؤسسین پیش از تقسیم سهام، اهداف کسب و کار و آینده مالی خود را به دقت بررسی کنند. انتخاب درست نوع سهام می تواند از بروز اختلافات جلوگیری کرده و زمینه رشد بهتر شرکت را فراهم آورد.
نحوه تقسیم سهام در تاسیس شرکت میان شرکا
یکی از حساس ترین مراحل در فرایند ثبت شرکت، تقسیم سهام میان شرکا است. سهام در ثبت شرکت باید به گونه ای تعیین شود که هم بازتابی از میزان سرمایه گذاری هر فرد باشد و هم منجر به ایجاد توازن در تصمیم گیری های مدیریتی شود. معمولاً اصل اساسی این است که سهم هر فرد بر اساس آورده مالی یا غیرمالی او تعیین گردد.
برای مثال اگر فردی ۷۰ درصد سرمایه نقدی شرکت را تأمین کرده باشد، منطقی است که ۷۰ درصد از سهام را نیز در اختیار داشته باشد. با این حال تقسیم سهام همیشه صرفاً بر اساس سرمایه نقدی انجام نمی شود. گاهی برخی شرکا دانش تخصصی، تجربه مدیریتی یا روابط تجاری ارزشمندی را به شرکت می آورند که می تواند معادل آورده مالی محسوب گردد. در این موارد لازم است با توافق کتبی و ثبت رسمی، درصدی از سهام به این افراد اختصاص داده شود.
همچنین سهام در تاسیس شرکت باید به شکلی تقسیم شود که امکان تصمیم گیری دموکراتیک در مجامع عمومی فراهم گردد. اگر یکی از شرکا بخش عمده ای از سهام را در اختیار داشته باشد، عملاً کنترل کامل شرکت را به دست خواهد گرفت که ممکن است به ضرر دیگر شرکا تمام شود. بنابراین بهتر است هنگام تقسیم سهام علاوه بر آورده مالی، اصول همکاری عادلانه و مشارکت برابر نیز مدنظر قرار گیرد تا از اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری شود.
قوانین و مقررات مرتبط با سهام در تاسیس شرکت
سهام در ثبت شرکت تنها یک موضوع مالی نیست بلکه بعد حقوقی بسیار گسترده ای دارد. قوانین تجارت ایران چارچوب مشخصی برای انواع شرکت ها و نحوه تقسیم سهام در نظر می گیرد. برای مثال سرمایه شرکت در شرکت های سهامی عام و خاص به سهام مساوی تقسیم می شود و مسئولیت سهامداران محدود به میزان سهام آن هاست. این بدان معناست که اگر شرکت با بدهی مواجه شود، سهامداران بیش از سرمایه گذاری خود مسئولیتی نخواهند داشت.
از سوی دیگر قوانین مشخص کرده اند که انتقال سهام در تاسیس شرکت باید طبق مقررات صورت گیرد. ثبت انتقال در دفتر سهام برای سهام با نام الزامی است و بدون آن انتقال از نظر قانونی معتبر نخواهد بود. همچنین در برخی شرکت ها، پیش از انتقال سهام باید رضایت مجمع عمومی یا هیئت مدیره اخذ شود.
همچنین قانون تجارت به شفافیت و عدالت در تقسیم سود میان سهامداران تأکید دارد. هیچ شرکتی نمی تواند برخلاف میزان سهام، سود بیشتری به یک شریک پرداخت کند مگر در مواردی که سهام ممتاز صادر شود. بنابراین شناخت دقیق این قوانین برای هر کارآفرین ضروری است. زیرا هرگونه تخطی از آن می تواند تبعات حقوقی و مالی سنگینی به همراه داشته باشد.
راهکارهای حقوقی برای مدیریت سهام در ثبت شرکت
موضوع مهم پس از تقسیم سهام، مدیریت صحیح آن است. سهام در تاسیس شرکت اگر به درستی مدیریت نشود می تواند منجر به اختلافات طولانی میان شرکا گردد. یکی از راهکارهای اصلی برای مدیریت سهام، تنظیم دقیق اساسنامه و شرکت نامه است. در این اسناد باید به طور شفاف حقوق، تعهدات، نحوه انتقال سهام و همچنین مکانیزم حل اختلافات مشخص شود.
یکی دیگر از راهکارهای عملی، برگزاری منظم مجامع عمومی و جلسات هیئت مدیره است. در این جلسات سهامداران می توانند در جریان آخرین وضعیت مالی شرکت قرار گیرند و درباره تصمیمات کلیدی رأی گیری کنند. این اقدام باعث شفافیت و اعتماد بیشتر میان شرکا خواهد شد.
از نظر حقوقی توصیه می شود در صورت نیاز به انتقال سهام در ثبت شرکت، حتماً این فرایند از طریق دفاتر رسمی و با رعایت مقررات انجام شود تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری گردد. همچنین وجود مشاور حقوقی یا وکیل متخصص در کنار شرکت می تواند بسیاری از ابهامات را برطرف کند.
نتیجه گیری
سهام در ثبت شرکت یک موضوع کلیدی است که هم بُعد مالی و هم بُعد حقوقی دارد. از یک سو میزان سرمایه گذاری و سهم هر شریک در سود و زیان را تعیین می کند و از سوی دیگر چارچوب تصمیم گیری و مدیریت شرکت را مشخص می سازد. همان طور که دیدیم شناخت مفهوم سهام، انواع آن، نحوه تقسیم، قوانین مرتبط و راهکارهای مدیریت صحیح می تواند مسیر ثبت شرکت را بسیار ساده تر و شفاف تر کند.
عدم توجه به این مسائل از همان ابتدا می تواند منجر به اختلافات جدی و حتی از هم پاشیدگی شرکت شود. بنابراین توصیه می شود پیش از ثبت شرکت، همه جزئیات مربوط به سهام به دقت بررسی و به صورت مکتوب ثبت شود. در نهایت سهام در تاسیس شرکت نه تنها نشان دهنده سرمایه اولیه است، بلکه عامل اصلی ایجاد اعتماد، همکاری و موفقیت پایدار میان شرکا خواهد بود.
